Nhân vật chính trong Thiên nga đen là Nina, một nữ vũ công xinh đẹp, đầy triển vọng, tài năng. Cũng như những thành viên khác trong đoàn ballet, mơ ước lớn nhất trong đời cô là được trở thành nhân vật chính trong vở nhạc kịch Hồ thiên nga. Vở nhạc kịch kể về một nàng công chúa bị phù phép thành một con thiên nga trắng và cô chỉ được trở lại thành người khi có được tình yêu thực sự của chàng hoàng tử Và rồi thiên nga đen - em sinh đôi của thiên nga trắng xuất hiện quyến rũ và mê hoặc hoàng tử. Đau khổ và tuyệt vọng, thiên nga trắng đã tự tử.
Nina - một cô gái sống trong sự bảo bọc của bà mẹ, của khát vọng được làm nghệ sỹ đã bị tắt khi bà có thai cô. Những uất hận vì ước mơ được tiếp tục đứng trên sân khấuphải dừng lại khi có con đã được bà trút hết vào những bức tranh tự họa, những tiếng nức nở chợt phát ra lúc một mình. Bao nhiêu hoài bão, ước vọng của những năm tháng tuổi trẻ đó bà mang ra trút hết vào con, để chăm sóc, để đảm bảo cô có thể thực hiện được ước mơ của cô và của chính bà. Cuộc sống của cô cứ êm đềm như thế nếu như không có sự kiện cô bị từ chối chỉ vì không đủ quyến rũ, không đủ xảo trá, không đủ lừa lọc để vào vai thiên nga đen. Và khi những ước muốn, những khát khao được trở thành ngôi sao sân khấu khiến đôi môi của Nina đỏ lên vì một thỏi son ăn cắp của người tiền nhiệm; khi bị ông chủ đè ra hôn chỉ vì nghĩ rằng cô muốn dùng thân xác đổi lấy vai diễn; khi sự trong trắng và tiểu xảo trộn lẫn vào nhau khiến ông nhận ra một thiên nga đen ẩn sâu trong thiên nga trắng. Và rồi, cô đã có nhận được vai diễn mà mình khát khao.
Từ đây là cuộc đấu tranh giữa hai mảng đời trong một chủ thể. Tốt - xấu. Xuất hiện trong phim là Lily. Lily dường như là góc tối của chính Nina mà cô đang tự mình khám phá. Nhìn vào đó, Nina nhìn thấy khát khao nổi loạn của chính mình, một cuộc sống khác, một lối suy nghĩ khác mà cô thèm muốn. Cuộc đấu tranh giữa cái thánh thiện ngây thơ mà bao năm nay cô sống cùng và những lả lơi, thủ đoạn, xảo quyệt mà cô thấy cần phải làm để đạt được điều mình muốn. Nỗi khát khao được trải nghiệm, hòa mình vào với cuộc sống ngoài kia đầy những nhục dục - nỗi sợ hãi khi phát hiện ra bản năng đang bị thả trôi - những ảo ảnh chứa đựng nỗi thèm khát và sự tra tấn chính bản thân mình, tự hành hạ thân xác mình để tỉnh lại: tất cả những điều đó được diễn tả qua những tấm gương, những vết thương rỉ máu, những ảo giác về tình dục, về sự hành hạ và đớn đau.
Những nút thắt được mở đúng ngày biểu diễn của vở nhạc kịch. Khi nỗi sợ hãi vì bị mất vai diễn, khi cái ác thật sự lấn lướt con người Nina thì thiên nga đen tỏa sáng trên sân khấu. Lả lơi, quyến rũ, ham muốn chiếm đoạt thể hiện qua ánh mắt, qua từng động tác thật đến từng chi tiết. Một thiên nga đen xấu xa thực sự đã xuất hiện trên sân khấu. Cô đã thành công khi chạm được vào bản ngã của chính mình và đã thành nghệ sỹ khi trở lại là thiên nga trắng ở đoạn kịch cuối. Thiên nga trắng đã quay lại. Nỗi sợ hãi khi nhận ra con người mình đã bị che phủ bới những tăm tối toan tính, những giành giật tranh chấp. Ngã xuống trong đớn đau nhưng mỉm cười vì biết mình đã chạm được vào ngưỡng "hoàn hảo"; để biết mình đã quay lại được với nơi mình thực sự thuộc về nó.
Cả bộ phim là cuộc đấu tranh giữa thiện và ác trong cùng một con người. Tâm lý con người là điều không nhà khoa học nào dám nói sẽ tìm hiểu và giải nghĩa được hết. Xấu – tốt song hành cùng nhau trong một cá thể và cả cuộc đời là sự đấu tranh lúc âm thầm, lúc mạnh mẽ. Người nghệ sỹ, có khi nào thể hiện được hết những cảm xúc của nhân vật nếu chưa từng trải qua hoàn cảnh khiến xấu – tốt được thể hiện? Có, vẫn thể hiện được nhưng không thể tốt bằng những ai đã từng trải nghiệm. Và đôi khi, những cảm xúc ấy đến một cách tự nhiên đến mức họ tưởng rằng đó là chuyện của người khác. Ấy là sự hóa thân!
Một điều làm nên thành công của bộ phim là âm nhạc. Song hành cũng tâm lý nhân vật là những điệu nhạc mang tính tự sự khi Nina nhìn lại mình; là sự hoảng loạn khi cô nhìn thấy một con người khác qua gương; là sự dồn dập khi cô sợ hãi và hoang mang. Âm nhạc nổi lên và tâm hồn thả trôi, người nghệ sỹ nương theo đó và cảm xúc thăng hoa tạo nên những điệu múa hoàn hảo: không chỉ đẹp mà đi vào trái tim khán giả.
Thiên nga trắng ngã xuống và mỉm cười khi nhìn thấy chính mình đã quay lại. Khi con người ta trải qua hết những đớn đau, những day dứt trong cuộc hành trình đi tìm chính mình; khi trải qua những tốt đẹp – xấu xa trong tâm hồn, trong hành động; người ta sẽ hiểu được mình thực sự thuộc về nơi nào, hiểu được đâu là cuộc sống mình đang hướng tới. Người nghệ sỹ, hóa thân vào nhân vật, dù phải bước qua biết bao nhiêu thử thách, nghiệt ngã; phải đổ biết bao nhiêu mồ hôi, thậm chí hi sinh cả bản thân mình để có được một vai diễn để đời – sống trong lòng khán giả - ấy được gọi là sự “hoàn hảo”.
Nina - một cô gái sống trong sự bảo bọc của bà mẹ, của khát vọng được làm nghệ sỹ đã bị tắt khi bà có thai cô. Những uất hận vì ước mơ được tiếp tục đứng trên sân khấuphải dừng lại khi có con đã được bà trút hết vào những bức tranh tự họa, những tiếng nức nở chợt phát ra lúc một mình. Bao nhiêu hoài bão, ước vọng của những năm tháng tuổi trẻ đó bà mang ra trút hết vào con, để chăm sóc, để đảm bảo cô có thể thực hiện được ước mơ của cô và của chính bà. Cuộc sống của cô cứ êm đềm như thế nếu như không có sự kiện cô bị từ chối chỉ vì không đủ quyến rũ, không đủ xảo trá, không đủ lừa lọc để vào vai thiên nga đen. Và khi những ước muốn, những khát khao được trở thành ngôi sao sân khấu khiến đôi môi của Nina đỏ lên vì một thỏi son ăn cắp của người tiền nhiệm; khi bị ông chủ đè ra hôn chỉ vì nghĩ rằng cô muốn dùng thân xác đổi lấy vai diễn; khi sự trong trắng và tiểu xảo trộn lẫn vào nhau khiến ông nhận ra một thiên nga đen ẩn sâu trong thiên nga trắng. Và rồi, cô đã có nhận được vai diễn mà mình khát khao.
Từ đây là cuộc đấu tranh giữa hai mảng đời trong một chủ thể. Tốt - xấu. Xuất hiện trong phim là Lily. Lily dường như là góc tối của chính Nina mà cô đang tự mình khám phá. Nhìn vào đó, Nina nhìn thấy khát khao nổi loạn của chính mình, một cuộc sống khác, một lối suy nghĩ khác mà cô thèm muốn. Cuộc đấu tranh giữa cái thánh thiện ngây thơ mà bao năm nay cô sống cùng và những lả lơi, thủ đoạn, xảo quyệt mà cô thấy cần phải làm để đạt được điều mình muốn. Nỗi khát khao được trải nghiệm, hòa mình vào với cuộc sống ngoài kia đầy những nhục dục - nỗi sợ hãi khi phát hiện ra bản năng đang bị thả trôi - những ảo ảnh chứa đựng nỗi thèm khát và sự tra tấn chính bản thân mình, tự hành hạ thân xác mình để tỉnh lại: tất cả những điều đó được diễn tả qua những tấm gương, những vết thương rỉ máu, những ảo giác về tình dục, về sự hành hạ và đớn đau.
Những nút thắt được mở đúng ngày biểu diễn của vở nhạc kịch. Khi nỗi sợ hãi vì bị mất vai diễn, khi cái ác thật sự lấn lướt con người Nina thì thiên nga đen tỏa sáng trên sân khấu. Lả lơi, quyến rũ, ham muốn chiếm đoạt thể hiện qua ánh mắt, qua từng động tác thật đến từng chi tiết. Một thiên nga đen xấu xa thực sự đã xuất hiện trên sân khấu. Cô đã thành công khi chạm được vào bản ngã của chính mình và đã thành nghệ sỹ khi trở lại là thiên nga trắng ở đoạn kịch cuối. Thiên nga trắng đã quay lại. Nỗi sợ hãi khi nhận ra con người mình đã bị che phủ bới những tăm tối toan tính, những giành giật tranh chấp. Ngã xuống trong đớn đau nhưng mỉm cười vì biết mình đã chạm được vào ngưỡng "hoàn hảo"; để biết mình đã quay lại được với nơi mình thực sự thuộc về nó.
Cả bộ phim là cuộc đấu tranh giữa thiện và ác trong cùng một con người. Tâm lý con người là điều không nhà khoa học nào dám nói sẽ tìm hiểu và giải nghĩa được hết. Xấu – tốt song hành cùng nhau trong một cá thể và cả cuộc đời là sự đấu tranh lúc âm thầm, lúc mạnh mẽ. Người nghệ sỹ, có khi nào thể hiện được hết những cảm xúc của nhân vật nếu chưa từng trải qua hoàn cảnh khiến xấu – tốt được thể hiện? Có, vẫn thể hiện được nhưng không thể tốt bằng những ai đã từng trải nghiệm. Và đôi khi, những cảm xúc ấy đến một cách tự nhiên đến mức họ tưởng rằng đó là chuyện của người khác. Ấy là sự hóa thân!
Một điều làm nên thành công của bộ phim là âm nhạc. Song hành cũng tâm lý nhân vật là những điệu nhạc mang tính tự sự khi Nina nhìn lại mình; là sự hoảng loạn khi cô nhìn thấy một con người khác qua gương; là sự dồn dập khi cô sợ hãi và hoang mang. Âm nhạc nổi lên và tâm hồn thả trôi, người nghệ sỹ nương theo đó và cảm xúc thăng hoa tạo nên những điệu múa hoàn hảo: không chỉ đẹp mà đi vào trái tim khán giả.
Thiên nga trắng ngã xuống và mỉm cười khi nhìn thấy chính mình đã quay lại. Khi con người ta trải qua hết những đớn đau, những day dứt trong cuộc hành trình đi tìm chính mình; khi trải qua những tốt đẹp – xấu xa trong tâm hồn, trong hành động; người ta sẽ hiểu được mình thực sự thuộc về nơi nào, hiểu được đâu là cuộc sống mình đang hướng tới. Người nghệ sỹ, hóa thân vào nhân vật, dù phải bước qua biết bao nhiêu thử thách, nghiệt ngã; phải đổ biết bao nhiêu mồ hôi, thậm chí hi sinh cả bản thân mình để có được một vai diễn để đời – sống trong lòng khán giả - ấy được gọi là sự “hoàn hảo”.